Bài viết này chúng ta sẽ tìm hiểu về phương trình hóa học là gì? Cách lập phương trình hóa học như thế nào, gồm bao nhiêu bước? ý nghĩa của phương trình hóa học là gì? qua đó vận dụng giải một số bài tập về phương trình hóa học.

I. Lập phương trình hóa học

1. Phương trình hóa học là gì?

-Phương trình hóa học dùng để biểu diễn ngắn gọn phản ứng hoá học.

- Phương trình hóa học gồm công thức hóa học và hệ số thích hợp của những chất tham gia và chất tạo thành.

* Ví dụ: Phương trình hóa học (chữ): Khí Hidro + Khí Oxi Nước

Phương trình hóa học: 2H2+ O2 2H2O

- Lưu ý: Số nguyên tử của mỗi nguyên tố trước và sau phản ứng phải bằng nhau.

2. Các bước lập phương trình hóa học

* Để lập phương trình hóa học cần thực hiện 3 bước sau:

° Bước 1:Viết sơ đồ phản ứng dưới dạng công thức hóa học.

°Bước 2:Đặt hệ số để số nguyên tử của mỗi nguyên tố ở vế trái (VT) bằng vế phải (VP).

°Bước 3:Hoàn thành (viết) phương trình phản ứng.

* Lưu ý:

- Không được thay đổi các chỉ số nguyên tử của các công thức hoá học trong quá trình cân bằng; Ví dụ như 3O2 (đúng) chuyển thành 6O (sai).

- Khi viết hệ sốphải viết cao bằng kí hiệu hóa học: Ví dụ như 3Al (đúng). Không viết 3Al(sai).

-Coi cả nhóm nguyên tử như một đơn vị để cân bằng. Trước và sau phản ứng số nhóm nguyên tử phải bằng nhau.

* Ví dụ: BiếtNhôm tác dụng với khí Oxi tạo ra Oxit nhôm Al2O3; Hãylập phương trình hóa học của phản ứng.

°Hướng dẫn: Thực hiện lần lượt các bước như trên

+ Bước 1: Viết sơ đồ phản ứng:

Al + O2 Al2O3

+ Bước 2: Cân bằng số nguyên tử của mỗi nguyên tố

- Số nguyên tử Al và O đều không bằng nhau, nhưng nguyên tố oxi có số nguyên tử nhiều hơn, nên trước hết làm chẵn số nguyên tử O bên VP bằng cách đặt hệ số 2 trước Al2O3:

Al + O2 2Al2O3

- Bên trái cần có 4Al và 6O tức 3O2, các hệ số 4 và 3 thích hợp. Các em có thể xem bài viết cách viết về cách cân bằng phương trình hóa học để hiểu rõ hơn.

+Bước 3: Hoàn thành phương trình hóa học:

4Al + 3O2 2Al2O3

II. Ý nghĩa của phương trình hóa học

- Phương trình hóa học cho biết: Tỉ lệ về số nguyên tử, số phân tử giữa các chất trong phản ứng. Tỉ lệ này đúng bằng tỉ lệ hệ số mỗi chất trong phương trình.

* Ví dụ: Phương trình phản ứng: 4Al + 3O2 2Al2O3

Tỉ lệ số nguyên tử Al: Số phân tử O: Số phân tử Al2O3 = 4 : 3 : 2

Tức là: Cứ 4 nguyên tử Al tác dụng với 3 phân tử O tạo thành 2 phân tử Al2O3;

III. Bài tập vận dụng cách lập phương trình hóa học

*Bài 1 trang 57 SGK Hóa học 8:a)Phương trình hóa học biểu diễn gì, gồm công thức hóa học của những chất nào?

b)Sơ đồ của phản ứng khác với phương trình hóa học của phản ứng ở điểm nào?

c)Nêu ý nghĩa của phương trình hóa học?

° Lời giải bài 1 trang 57 SGK Hóa học 8:

a)Phương trình hóa học là biểu diễn ngắn gọn phản ứng hóa học, gồm công thức hóa học của chất phản ứng và sản phẩm phản ứng.

b)Sơ đồ của phản ứng khác với phương trình hóa học là chưa có hệ số thích hợp, tức là chưa cân bằng nguyên tử. Tuy nhiên có một số trường hợp thì sơ đồ cũng là phương trình hóa học.

c)Phương trình hóa học cho biết tỉ lệ về số nguyên tử, số phân tử giữa các chất trong phản ứng cũng như từng cặp chất trong phản ứng.

*Bài 2 trang 57 SGK Hóa học 8:Cho sơ đồ của các phản ứng sau:

a)Na + O2 Na2O.

b)P2O5+ H2O H3PO4.

Lập phương trình hóa học và cho biết tỉ lệ số nguyên tử, số phân tử của các chất trong mỗi phản ứng.

° Lời giải bài2 trang 57 SGK Hóa học 8:

Phương trình hóa học của phản ứng:

a)4Na + O2 2Na2O

Số nguyên tử Na : Số phân tửO2 : Số phân tử Na2O là 4 : 1 : 2

b)P2O5+ 3H2O 2H3PO4

Số phân tử P2O5: Số phân tử H2O : Số phân tử H3PO4là 1 : 3 : 2

*Bài 3 trang 58 SGK Hóa học 8:Yêu cầu làm như bài tập 2 theo sơ đồ của các phản ứng sau:

a)HgO Hg + O2.

b)Fe(OH)3 Fe2O3+ H2O

° Lời giải bài 3 trang 58 SGK Hóa học 8:

Phương trình hóa học của phản ứng:

a) 2HgO 2Hg + O2.

Số phân tử HgO : Số nguyên tử Hg : Số phân tử O2là 2 : 2 : 1

b) 2Fe(OH)3 Fe2O3+ 3H2O

Số phân tử Fe(OH)3: Số phân tử Fe2O3: Số phân tử H2O là 2 : 1 : 3

*Bài 4 trang 58 SGK Hóa học 8:Cho sơ đồ phản ứng sau:

Na2CO3+ CaCl2 CaCO3+ NaCl.

a)Lập phương trình hóa học của phản ứng.

b)Cho biết tỉ lệ số phân tử của 4 cặp chất trong phản ứng (tùy chọn).

° Lời giải bài 4 trang 58 SGK Hóa học 8:

a) Phương trình hóa học của phản ứng:

Na2CO3+ CaCl2 CaCO3+ 2NaCl.

b)Số phân tử Na2CO3: Số phân tử CaCl2là 1 : 1

Số phân tử Na2CO3: Số phân tử CaCO3 là1 : 1

Số phân tử Na2CO3: Số phân tử NaCllà 1 : 2

Số phân tử CaCl2: Số phân tử NaCl = 1 : 2

*Bài 5 trang 58 SGK Hóa học 8:Biết rằng kim loại magie Mg tác dụng với axit sunfuric H2SO4tạo ra khí hiđro H2và chất magie sunfat MgSO4.

a)Lập phương trình hóa học của phản ứng.

b)Cho biết tỉ lệ số nguyên tử magie lần lượt với số phân tử của3 chất khác trong phản ứng.

° Lời giải bài 5 trang 58 SGK Hóa học 8:

a) trình hóa học của phản ứng:

Mg + H2SO4 MgSO4+ H2

b)Số nguyên tử Mg : Số phân tử H2SO4là 1:1

Số nguyên tử Mg : Số phân tử MgSO4là 1:1

Số nguyên tử Mg : Số phân tử H2là 1:1

*Bài 6 trang 58 SGK Hóa học 8:Biết rằng photpho đỏ P tác dụng với khí oxi tạo hợp chất P2O5.

a)Lập phương trình hóa học của phản ứng.

b)Cho biết tỉ lệ số nguyên tử P lần lượt với số phân tử của hai chất khác trong phản ứng.

° Lời giải bài 6 trang 58 SGK Hóa học 8:

a) Phương trình hóa học của phản ứng:

4P + 5O2 2P2O5.

b)Số nguyên tử P : Số phân tử oxi : Số phân tử P2O5là 4 : 5 : 2

*Bài 7 trang 58 SGK Hóa học 8:Hãy chọn hệ số và công thức hóa học và thích hợp đặt vào những chỗ có dấu hỏi trong các phương trình hóa học sau (chép vào vở bài tập)

a)?Cu + ? 2CuO

b)Zn + ?HCl ZnCl2+ H2

c)CaO + ?HNO3 Ca(NO3)2+ ?

° Lời giải bài7 trang 58 SGK Hóa học 8:

- Phương trình hóa học của phản ứng:

a)2Cu + O2 2CuO

b)Zn + 2HCl ZnCl2+ H2

c)CaO + 2HNO3 Ca(NO3)2+ H2O